Thay thế cho quá trình quan trắc thủ công thì hiện trạng và sự cần thiết của quan trắc tự động là những gì mà doanh nghiệp cần hướng đến trong tương lai.
Hiện trạng và sự cần thiết của quan trắc tự động trong doanh nghiệp
Trên thực tế thì Bộ TN&MT đã ban hành Thông tư 31/2016/TT-BTNMT quy định tất cả những khu công nghiệp cần phải lắp đặt hệ thống quan trắc tự động để truyền số liệu về cho những đơn vị liên quan quản lý và kiểm soát của nhà nước.
Hiện, các yêu cầu về kỹ thuật của hệ thống trạm quan trắc tự động cũng như các quy định trong truyền nhận dữ liệu đã được Bộ TN&MT quy định tại Thông tư số 24/2017/TT-BTNMT. Theo quy định, dữ liệu quan trắc tự động, phải được truyền từ doanh nghiệp về Sở TN&MT và tiếp tục truyền về Bộ TN&MT (thông qua Tổng cục Môi trường). Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc là cơ quan triển khai tiếp nhận và quản lý dữ liệu quan trắc tự động trên toàn quốc.
Các đối tượng cần thiết phải thực hiện công tác quan trắc tự động và các quy định trong đánh giá số liệu quan trắc tự động được quy định tại Nghị định số 40/2019/NĐ-CP ngày 13/5/2019 của Chính phủ quy định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật BVMT, quy định cơ sở xả thải 500m3 nước thải/ngày đêm (trước đây 1.000 m3/ngày đêm) và khí thải (đốt) từ 0,5 tấn/giờ trở lên (trước đây 1 tấn/giờ) phải lắp đặt thiết bị quan trắc tự động để giảm sát và phải truyền đồng thời số liệu trực tiếp cho Sở TN&MT cấp tỉnh và truyền số liệu về Trung ương (Bộ TN&MT).
Đến nay, Bộ TN&MT ban hành Thông tư số 25/2019/BTNMT Quy định chi tiết thi hành một số điều của Nghị định số 40/2019/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật bảo vệ môi trường và quy định quản lý hoạt động dịch vụ quan trắc môi trường, tại Phụ lục VI, Báo cáo công tác bảo vệ môi trường quy định số liệu quan trắc tự động liên tục được đánh so với QCVN tương ứng với trị quan trắc trung bình 1 giờ và trung bình 24 giờ.
Tính tại thời điểm này cũng như trong tương lai gần thì các quy định các đối tượng phải thực hiện quan trắc nước thải tự động, liên tục tiếp tục được quy định, mở rộng trong Luật BVMT năm 2020, bao gồm:
- Khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp xả nước thải ra môi trường
- Dự án đầu tư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thuộc loại hình có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường với lưu lượng xả nước thải trung bình trở lên ra môi trường
- Dự án đầu tư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không thuộc loại hình có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường với lưu lượng xả nước thải lớn ra môi trường.
Không chỉ tại các thành phố lớn mà các địa phương trên cả nước đã lắp đặt các trạm quan trắc tự động liên tục nhằm giám sát chất lượng môi trường, cảnh báo sớm ô nhiễm, hạn chế các thiệt hại về môi trường. tính đến hết giữa năm 2020, cả nước có trên 900 trạm quan trắc tự động, liên tục giám sát nước thải, khí thải của các KCN, KKT, CCN, cơ sở sản xuất… đã lắp đặt và truyền số liệu về các Sở TN&MT.
Trong đó, có 650 trạm quan trắc (243 trạm khí thải và 307 trạm nước thải) truyền số liệu về cấp trung ương và được theo dõi quản lý trên phần mềm quản lý số liệu quan trắc. Với khối lượng dữ liệu lớn được truyền về cơ quan quản lý môi trường (theo quy định, tần suất truyền nhận dữ liệu theo thời gian thực là trung bình 5 phút/1 kết quả quan trắc) đã giúp cơ quan quản lý môi trường tiếp nhận và quản lý dữ liệu của các trạm quan trắc tự động trên phạm vi toàn quốc; góp phần đã hỗ trợ tích cực công tác tiếp nhận dữ liệu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh/thành cả nước; tạo ra công cụ để quản lý, giám sát, kiểm duyệt dữ liệu và truyền dữ liệu từ Sở TN&MT về Bộ TN&MT.
Nhưng theo đánh giá của các chuyên gia quan trắc đầu ngành thì, hiện nay, việc xử lý, phân tích dữ liệu quan trắc từ các trạm quan trắc tự động liên tục nhằm tạo bộ dữ liệu tin cậy, phục vụ công tác quản lý còn rất hạn chế và gặp nhiều khó khăn do chưa có đủ các căn cứ khoa học, các tiêu chí để đánh giá. Vì vậy, việc nghiên cứu cơ sở lý luận xây dựng phương pháp xử lý số liệu quan trắc phát thải tự động, liên tục phục vụ đánh giá mức độ ô nhiễm của các nguồn thải và công bố thông tin số liệu cho cộng đồng là cần thiết.
HỢP PHÁT – CHUYÊN GIA QUAN TRẮC VÀ TỰ ĐỘNG HÓA
