Theo tôi cũng như các chuyên gia hàng đầu đều nhận thấy vai trò cũng như chức năng của hệ thống quan trắc ảnh hưởng rất lớn đến vận hành an toàn hồ chứa thủy điện ngày nay.
Tại sao nói hệ thống quan trắc ảnh hưởng rất lớn đến vận hành an toàn hồ chứa thủy điện ngày nay ??
Bạn thấy đấy Việt Nam mình có vị trí địa lý nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm mưa nhiều. Địa hình đồi núi chiếm 3/4 diện tích cả nước với độ nghiêng từ Tây sang Đông cùng với hệ thống sông ngòi chằng chịt phân bố đều khắp ba miền, chênh lệch độ cao giữa thượng lưu và hạ lưu của các con sông tương đối lớn đã tạo cho Việt Nam một tiềm năng thuỷ điện dồi dào. Đây là một nguồn tài nguyên vô giá của đất nước nếu được khai thác tốt nó sẽ góp phần không nhỏ cho sự nghiệp phát triển đất nước.
Nhưng trong giai đoạn hiện tại thuỷ điện được xác định là nguồn điện năng chủ đạo cho nền kinh tế, nhiều dự án nhà máy thuỷ điện đã và đang được xây dựng tại các địa phương trong cả nước. Do đặc thù của các nhà máy thuỷ điện là những công trình có tính vĩnh cửu với quy mô lớn được xây dựng với trình độ công nghệ cao, nguồn vốn đầu tư lớn. Vì vậy vấn đề đặt ra cho các nhà đầu tư là làm thế nào để xây dựng và vận hành an toàn hiệu quả các nhà máy thuỷ điện.
Và để xây dựng cũng như vận hành an toàn một nhà máy thuỷ điện thì vấn đề mấu chốt ở đây mà tôi muốn chia sẻ đó là phải xây dựng và vận hành an toàn đập thuỷ điện của nhà máy tức là phải nhớ đến hệ thống quan trắc chuyên nghiệp tự động hóa như các quốc gia phát triển trên thế giới đang làm.
Vai trò & chức năng của hệ thống quan trắc đến vận hành an toàn hồ chứa thủy điện
Có thể thấy, hạng mục quan trọng nhất quyết định tới hiệu quả hoạt động và tính an toàn theo thời gian của một Nhà máy Thuỷ điện trước những tác động của điều kiện khí hậu thời tiết và thiên tai là hồ chứa nước và đập thuỷ điện.
Nhưng đập thuỷ điện là hạng mục công trình xây dựng đòi hỏi trình độ công nghệ cao, hoạt động ổn định mang tính vĩnh cửu. Đập thuỷ điện luôn phải chịu một áp lực nước rất lớn của hồ chứa nhất là về mùa mưa lũ khi lưu lượng nước đổ về hồ chứa rất lớn hoặc khi mở cửa xả đáy đập.
Do đó, nếu như đập không ổn định và không đủ bền vững trước áp lực của nước dẫn đến việc vỡ đập thì đây thật sự là một tai hoạ, nó không chỉ gây thiệt hại về mặt kinh tế tới hàng nghìn tỷ đồng do nhà máy bị phá huỷ mà còn gây thiệt hại lớn tới người và của tại vùng hạ lưu mà thiệt hại này nhiều khi không thể lường hết được.
Và thực tế trên thế giới đã có nhiều tai họa vỡ đập thuỷ điện do chất lượng thi công kém hoặc tình trạng của đập không được kiểm soát thường xuyên bằng các thiết bị quan trắc. Các vụ vỡ đập này không những gây tổn hại rất lớn về người và của mà còn để lại hậu quả lâu dài và gây tác động tới môi trường sinh thái trong khu vực.
Hiện nay theo tôi quan sát thì để tránh sự cố đáng tiếc xảy ra đối với các đập thuỷ điện, ngoài việc tính toán thiết kế và xây dựng đập đảm bảo yêu cầu kỹ thuật chúng ta phải áp dụng công nghệ Quan trắc vào quá trình xây dựng và vận hành đập thuỷ điện.
Các thiết bị của hệ thống quan trắc đập thuỷ điện có vai trò và chức năng sau:
=> Giúp bạn theo dõi được tình trạng của đập ngay từ quá trình xây dựng, nó cung cấp các số liệu về tình trạng đập trong quá trình xây đập để các chuyên gia xây dựng phân tích và tính toán về tác động xấu của các vận động tự nhiên tại vị trí xây đập đối với kết cấu của đập từ đó có các biện pháp khắc phục kịp thời các sự cố hoặc thay đổi thiết kế cho phù hợp với địa hình thực tế giúp việc xây dựng đập đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật của công trình.
=> Hệ thống quan trắc sẽ giúp người vận hành theo dõi tình trạng và độ ổn định của đập, nó thường xuyên đo đạc, cung cấp và lưu dữ các thông số của đập cũng như các tác động xấu của môi trường và quy luật vận động tự nhiên ảnh hưởng đến độ bền vững của đập.
=> Các chuyên gia thuỷ công sẽ căn cứ vào dữ liệu mà hệ thống quan trắc cung cấp để đánh giá tình trạng đập, có các giải pháp kịp thời để khắc phục sự cố giúp đập vận hành an toàn vĩnh cửu và hiệu quả.
=> Hệ thống quan trắc đo đạc còn cung cấp và lưu dữ các thông số của đập cũng như các tác động của môi trường và quy luật vận động tự nhiên đối với đập giúp đo đạc, cung cấp và lưu trữ thông số về:
– Độ ổn định nền móng đáy đập.
– Áp lực thấm dưới nền đập.
– Sự chuyển vị của các khớp nối nhiệt (khe nhiệt) trên thân đập (chuyển vị một chiều và chuyển vị ba chiều).
– Nhiệt độ trong khối bê tông đập.
– Ứng suất của cốt thép thân đập và ứng suất tại mặt đáy đập.
– Lưu lượng thấm dưới nền đập.
– Sự biến dạng của thân đập.
– Biến dạng thép lót đường ống áp lực.
– Đo đạc, cung cấp và lưu trữ thông số về mức nước ngầm…
VÌ các thông số trên sẽ được đo đạc thường xuyên trong ngày, suất tháng, suất năm, từ năm này qua năm khác. Các số liệu đo đạc được lưu giữ tại máy tính chủ trạm trung tâm nhà máy và được in thành văn bản theo định kỳ hàng ngày. Do đó tình trạng của đập được kiểm soát thường xuyên.
HỢP PHÁT – CHUYÊN GIA QUAN TRẮC VÀ TỰ ĐỘNG HÓA
